Initiatieven stedelijke cultuurregio’s

In diverse regio’s hebben culturele instellingen, gemeenten en provincies de handen ineengeslagen om tot een beter afgestemd regionaal cultureel klimaat te komen. Deze beweging is bottom-up ontstaan en kenmerkt zich door de uniciteit in aanpak in iedere regio. Dat betekent ook dat het ene plan verder is dan het andere. Dit weerhoudt ons er niet van om de verschillende initiatieven hieronder op een rij te zetten, met de kanttekening dat het om work in progress gaat; tussen schrijven en publiceren kunnen wijzigingen zijn opgetreden.

BrabantStad

BrabantStad is een al langer opererend bestuurlijk netwerk tussen de provincie Noord-Brabant en de steden Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch en Tilburg. Sinds het bid van Noord-Brabant naar de titel van Culturele Hoofdstad van Europa 2018 werken de partners ook op het gebied van cultuur nauw samen. In juni 2016 publiceerde BrabantStad het bidbook ‘BrabantStad Nationale Culturele Proeftuin’. Daarin bieden de partners de Brabantse samenwerking, werkwijze, cross-overs en experimenteerruimte van de stedelijke cultuurregio aan als proeftuin. BrabantStad werkt aan een gezamenlijk cultuurvisie.

Cultuurimpuls Metropoolregio Amsterdam (MRA)

Amsterdam, 33 omliggende gemeenten en de provincies Noord-Holland en Flevoland vormen samen de Metropoolregio Amsterdam. De regio is zich bewust van de sterke aantrekkingskracht van kunst en cultuur. Zo trekt de MRA veel creatieven en een enorme bezoekersstroom uit binnen- en buitenland. Om in breder verband te kunnen profiteren van deze aantrekkingskracht is de ambitie om gezamenlijk te werken aan een cultuurimpuls voor de hele regio. Op de agenda van deze cultuurimpuls staan de versterking en positionering van kunst en cultuur van de MRA; spreiding, toerisme, marketing, erfgoed en landschap.

Cultuurmanifest Oost-Nederland

In mei 2015 publiceerden de provincies Overijssel en Gelderland en acht steden (Apeldoorn, Arnhem, Deventer, Ede, Enschede, Hengelo, Nijmegen, Zwolle) het Cultuurmanifest Oost-Nederland, waarin zij aangeven welke thema’s zij belangrijk vinden voor kunst en cultuur in Oost-Nederland in de periode 2017 – 2020. Speerpunten zijn het permanent ontwikkelen en investeren in talentontwikkeling, een krachtige en complete infrastructuur en publieksbereik. In het cultuurmanifest worden de ambities van samenwerking tussen provincies en gemeenten beschreven. Binnen de genoemde thema’s wordt op dit moment gewerkt met proeftuinen. Arnhem en Nijmegen hebben de mogelijkheid tot versterking van culturele samenwerking verkend.

Stedelijke cultuurregio Utrecht

De provincie Utrecht en de gemeenten Utrecht en Amersfoort gaan samen optrekken in de stedelijke cultuurregio Utrecht. Deze cultuurregio heeft twee speerpunten benoemd, waarbij cultuur een belangrijk factor gaat spelen: de snelle bevolkingsgroei en het uitbreiden van het stedelijke gebied. Samenwerking en uitwisseling vindt de regio van cruciaal belang om de aangename en kleinschalige sfeer met hoogwaardig en veelzijdig aanbod te behouden. De komende jaren krijgt de samenwerking onder andere vorm door gemeenschappelijke projecten: in 2018 het Europees Jaar van Cultureel Erfgoed, in 2019 de Gouden Eeuw en in 2022 Europa Cantat.

Stedelijke Cultuurregio Zuid

Stedelijke Cultuurregio Zuid bestaat uit de gemeenten Heerlen, Maastricht, Sittard-Geleen en de provincie Limburg. De regio strekt zich uit naar een breed gebied rond de steden en heeft de ambitie zich niet te houden aan de landsgrenzen. Gezamenlijk willen de partners werken aan een rijk en bloeiend ecosysteem met impact voor de hele provincie en omstreken. In Limburg werkt men nadrukkelijk bottom-up. Ketens worden zorgvuldig in beeld gebracht. Experts uit cultuursector, bedrijfsleven en overheid zijn nauw betrokken bij het proces. Gezamenlijk werkt men aan een propositie die aan het Rijk wordt voorgelegd.

Verkenning Randstad Zuidvleugel

In de zuidvleugel van de Randstad onderscheidt de raad twee stedelijke cultuurregio’s: Den Haag e.o. en Rotterdam e.o.. Den Haag en Rotterdam hebben gezamenlijk het initiatief genomen om met de vijf grotere gemeenten in deze regio – Leiden, Delft, Zoetermeer, Westland en Dordrecht – te verkennen waar mogelijkheden tot samenwerking liggen. Uit deze verkenning is naar voren gekomen dat de regio met zoveel (historische) steden dicht bij elkaar geen eenduidig profiel heeft; juist de verscheidenheid van de steden leidt tot een rijk en gevarieerd aanbod voor een groot publiek. Voor deze regio kan samenwerking een middel zijn om het hoge voorzieningenniveau en het goede leefklimaat op peil en wervend te houden. Onderwerpen waarop nauwer kan worden samengewerkt zijn cultuureducatie, publieksbereik/diversiteit, talentontwikkeling, vestigingsklimaat en politieke betrokkenheid bij cultuur.

We The North

De samenwerking tussen de drie noordelijke provincies en vier gemeenten Assen, Emmen, Groningen en Leeuwarden heeft geresulteerd in het programma ‘We The North’. Dat is op 1 januari 2017 van start gegaan en richt zich op drie overkoepelende onderwerpen: talentontwikkeling en cultuuronderwijs, innovatie en stad & regio. Het programma is aanvullend op het bestaande cultuurbeleid bij provincies en gemeenten. Het werkt aan een betekenisvolle en aansprekende culturele programmering die een breed publiek weet te bereiken in heel Noord-Nederland. De betrokken overheden hebben uit de eigen begrotingen middelen vrijgespeeld om ‘We The North’ van start te laten gaan; het initiatief hanteert een gezamenlijke uitvoeringsregeling.

Zeeland: Bidbook Cultuur als pijler van de stedelijke aantrekkelijkheid

De provincie Zeeland denkt met de gemeenten Goes, Middelburg, Terneuzen en Vlissingen na over stedelijke aantrekkelijkheid in Zeeland, en wat de rol van cultuur daarbij is. Zeeland brengt trends en kansen in beeld en gaat aan de slag met actiepunten om de gezamenlijke culturele infrastructuur te versterken. Niet alleen tussen steden en voorzieningen, maar ook tussen cultuur en andere sectoren, bijvoorbeeld de relatie met de Zeeuwse culinaire cultuur, gezondheid (geïnspireerd op voormalig kuuroord Domburg), horeca en toerisme. Sleutelwoorden in het bidbook zijn ‘samenwerking’ en ‘bereidheid tot investeren’.

Adviesaanvraag Cultuurbeleid van Rijk en regio Initiatieven stedelijke cultuurregio’s Enquête verkenning stedelijke cultuurregio Literatuur